Trzystu licealistów z Izraela i Polski, ponad sześćdziesięciu samorządowców z województwa mazowieckiego oraz przedstawiciele władz Polski i Izraela oddali wspólny hołd Żydom i Polakom pomordowanym w obozie zagłady i w karnym obozie pracy w Treblince. Uroczystości na cmentarzu poprzedziły warsztaty integracyjno – historyczne dla młodzieży „Jesteśmy Razem”.
Pierwszy transport przybył do Treblinki 23 lipca 1942 roku. W lasach nad Bugiem, wzdłuż linii kolejowej Siedlce-Małkinia, na stację niedaleko wsi Poniatowo wjeżdża pociąg złożony z 50-60 wagonów. Każdy wagon wypełniony jest ludźmi. Hitlerowski oficer obwieszcza przybyłym, że dotarli do obozu przejściowego, gdzie wezmą prysznic, ich stroje będą zdezynfekowane, po czym zostaną przetransportowani do obozów pracy. Żydzi przechodzą na plac deportacyjny. Mężczyźni i kobiety są rozdzielani, dzieci idą z kobietami. Nadzy więźniowie muszą opuścić baraki i przejść wąską, ogrodzoną ścieżką do komór gazowych. Po zamknięciu komór, maszyny zaczynają wpuszczać trujący gaz. Po półgodzinie wszyscy w środku są martwi. Do wejścia przygotowywana jest kolejna grupa…
Tym ludziom i temu miejscu należy się nasza pamięć. Zginęli ze względu na swoje wyznanie, narodowość i przekonania. Teraz, tak samo jak i przed laty – jesteśmy razem – powiedział Jacek Kozłowski, wojewoda mazowiecki. Chcemy oddać hołd również Polakom – Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata, którzy zginęli za pomoc udzielaną Żydom podczas Zagłady – dodał Eli Shaish, przedstawiciel ministerstwa edukacji Izraela. Uroczystość przy pomniku głównym rozpoczęto minutą ciszy. Potem zabrzmiały hymny izraelski i polski. Po przemówieniach, sześć symbolicznych zniczy zapalili wspólnie m.in.: wiceambasador Izraela Nadav Eshcar, wojewoda mazowiecki, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, przedstawiciele marszałka województwa, młodzieży i ocalonych. W treblińskiej Żwirowni delegacja polsko – izraelska złożyła kwiaty przy tablicy upamiętniającej pomordowanych Polaków.
W przedpołudniowych warsztatach w Kosowie Lackim wzięli udział uczniowie z liceum w Beer Szewie oraz z mazowieckich szkół w: Siedlcach, Mińsku Mazowieckim, Łochowie, Węgrowie, Małkini, Sokołowie Podlaskim oraz Kosowie Lackim. Młodzi ludzie mieli możliwość wspólnego spojrzenia na historię i teraźniejszość. Mimo różnych doświadczeń życiowych, uczestnicy poznali się bliżej i odkryli, że w rzeczywistości więcej ich łączy, niż dzieli. Młodzież poznała też historie Domu Sierot Janusza Korczaka oraz polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, którzy w czasie wojny ratowali żydowskie dzieci.
Uroczystości zorganizowano z inicjatywy Jacka Kozłowskiego, wojewody mazowieckiego – we współpracy z Muzeum Historii Żydów Polskich i Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince. Organizatorem warsztatów było Muzeum Historii Żydów Polskich, które wraz z Forum Dialogu Między Narodami i Centrum Edukacji Obywatelskiej, stworzyło program Polskich Międzykulturowych Spotkań Młodzieży (PIYE). W jego ramach prowadzone są warsztaty oraz wymiany licealne i studenckie.
Wspomnienia młodzieży z poprzednich warsztatów:
– Zobaczyłam w Polsce wiele ważnych miejsc, usłyszałam wiele ważnych słów, ale to, co naprawdę zabieram ze sobą z Polski, w moim sercu, to spotkanie z polskimi uczniami. Są tacy podobni do nas, tak bardzo byli nas ciekawi, a my ich – okazało się, że od razu zaczęliśmy rozmawiać i to było fantastyczne.
– Nieważna jest narodowość i język, zawsze można się porozumieć.
– Spotkaliśmy się z nimi, mogliśmy porozmawiać, zobaczyliśmy, że to taka sama młodzież jak my.
Treblinka II – obóz zagłady w północno-wschodniej części Generalnego Gubernatorstwa, położony cztery kilometry od stacji kolejowej w Małkini, na trasie z Warszawy do Białegostoku. Został założony latem 1942 roku jako część akcji Reinhard – nazistowskiego planu zagłady Żydów z terenu Generalnego Gubernatorstwa. Zginęły w nim setki tysięcy Żydów z Warszawy i okolic, z regionu radomskiego i lubelskiego, z okolic Białegostoku, a także ze Słowacji, Grecji i Macedonii. Liczbę ofiar szacuje się na blisko 900 tys. W marcu 1943 roku naziści rozpoczęli kampanię niszczenia wszystkich dowodów zbrodniczej działalności. Treblinkę zamknięto, większość zabudowy obozowej zniszczono. Ziemia została zaorana i zasiana. Teren obozu przekształcono w gospodarstwo rolne.
Muzeum Historii Żydów Polskich powstanie w 2012 r. na terenie byłego getta warszawskiego w dawnej dzielnicy żydowskiej. Tworzone jest w celu zachowania materialnego i duchowego dziedzictwa żydowskiego w Polsce oraz kształtowania we współczesnych społeczeństwach postaw tolerancji i szacunku dla kultury żydowskiej. Siedziba Muzeum jest budowana według projektu fińskiego architekta Rainera Mahlamakiego. W 2008 roku projekt ten został nagrodzony Międzynarodową Nagrodą Architektoniczną – między innymi za koncepcję ściany krzywoliniowej. Interaktywna wystawa opowie o tysiącletniej historii Żydów w Polsce, od wczesnego średniowiecza po dzisiejsze czasy. Muzeum będzie ponadto nowoczesnym centrum edukacji i kultury.