Około 400 licealistów z Izraela i Polski, samorządowcy z całego kraju oraz przedstawiciele władz Polski i Izraela oddali wspólny hołd pomordowanym w obozie zagłady w Treblince Żydom i Polakom, którzy zginęli za udzielanie im pomocy. Uroczystości na cmentarzu poprzedziły warsztaty integracyjne dla młodzieży oraz panel dyskusyjny z udziałem samorządowców o miejscu Treblinki w pamięci historycznej. Omówiono także możliwości wykorzystania portalu „Wirtualny Sztetl”.
Wciąż jesteśmy bezradni wobec tamtego ogromu zła. Dziś spotykamy się razem – młodzież z Polski i z Izraela, samorządowcy, włodarze ziemi, na której żyli ci, wśród których prochów znów stajemy. Gdy podchodzimy do kamieni z nazwami 269 miejscowości, by upamiętnić ofiary holokaustu, nasuwa się pytanie:„Dlaczego?!”– powiedział Jacek Kozłowski, wojewoda mazowiecki. Uroczystość przy pomniku głównym rozpoczęto minutą ciszy. Po odegraniu hymnów państwowych Polski i Izraela, 6 zniczy, symbolizujących 6 mln ofiar holokaustu, zapalili wspólnie: Jacek Kozłowski, wojewoda mazowiecki, Zvi Rav-Ner,
ambasador Izraela w Polsce, Lee A. Feinstein, ambasador USA w Polsce, Eli Shaish, dyrektor Ministerstwo Edukacji Izraela, Mirosław Sielatycki, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej oraz jeden z Ocalonych. Następnie głos zabrali zaproszeni goście. W treblińskiej Żwirowni delegacja polsko – izraelska złożyła kwiaty przy tablicy upamiętniającej pomordowanych Polaków.
Uroczystość na terenie obozu zagłady w Treblince poprzedziły wspólne polsko – izraelskie warsztaty dla młodzieży, w których wzięli udział uczniowie z Izraela, z warszawskiej szkoły amerykańskiej (American School of Warsaw) oraz z mazowieckich szkół w: Kosowie Lackim, Małkini Górnej, Łochowie, Węgrowie, Sokołowie Podlaskim, Sadownem, Parysowie, Mińsku Mazowieckim i Siedlcach. Młodzież poznała historię polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata (rodzina z Brańska) oraz dyskutowała w grupach na temat postaw społeczeństwa wobec Holokaustu.
Odbyło się też, otwarte przez dyrektor Muzeum, Agnieszkę Rudzińską, i wojewodę Jacka Kozłowskiego, spotkanie samorządowców, podczas którego dyskutowano o możliwościach wykorzystania portalu żydowskiej historii lokalnej „Wirtualny Sztetl” (www.sztetl.org.pl). Strona pełni rolę pomostu między historią polsko-żydowskich miast i współczesnym, wielokulturowym światem. Dostępne są na niej m.in. unikatowe zdjęcia i materiały z okresu międzywojennego i z czasu II wojny światowej. Wersja angielska umożliwia korzystanie z portalu na całym świecie. Ważnym elementem spotkania samorządowców była dyskusja „Pamięć o Treblince” – o znaczenie pamięci obozu zagłady w Treblince dla współczesnej tożsamości mieszkańców miast – przedwojennych sztetli.
Uroczystości zorganizowano z inicjatywy Jacka Kozłowskiego, wojewody mazowieckiego – we współpracy z Muzeum Historii Żydów Polskich, Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince, Urzędem Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego. Organizatorem warsztatów dla młodzieży i samorządowców były: Kuratorium Oświaty w Warszawie i Muzeum Historii Żydów Polskich, które od kilku lat prowadzi program Polskich
Międzykulturowych Spotkań Młodzieży (PIYE). W jego ramach prowadzone są warsztaty oraz wymiany licealne i studenckie. Projekt dofinansowała Fundacja Bankowa Kronenberga.
Treblinka II – obóz zagłady w północno-wschodniej części Generalnego Gubernatorstwa, położony cztery kilometry od stacji kolejowej w Małkini, na trasie z Warszawy do Białegostoku. Został
założony latem 1942 roku jako część akcji Reinhard – nazistowskiego planu zagłady Żydów z terenu
Generalnego Gubernatorstwa. Zginęły w nim setki tysięcy Żydów z Warszawy i okolic, z regionu radomskiego i lubelskiego, z okolic Białegostoku, a także ze Słowacji, Grecji i Macedonii. Liczbę ofiar szacuje się na blisko 900 tys. W marcu 1943 roku naziści rozpoczęli kampanię niszczenia wszystkich dowodów zbrodniczej działalności. Treblinkę zamknięto, większość zabudowy obozowej zniszczono. Ziemia została zaorana i zasiana. Teren obozu przekształcono w gospodarstwo rolne.
Muzeum Historii Żydów Polskich, którego otwarcie jest planowane na wiosnę 2013 r. na terenie byłego getta warszawskiego, będzie pierwszym i jedynym muzeum na świecie poświęconym w całości historii Żydów polskich. Powstaje jako nowoczesne, multimedialne, wielofunkcyjne centrum edukacji i kultury. Projekt budynku Muzeum, autorstwa Rainera Mahlmäkiego, w 2008 roku został nagrodzony Międzynarodową Nagrodą Architektoniczną – między innymi za koncepcję ściany krzywoliniowej; będzie miał 12,8 tys. m2 powierzchni użytkowej, w tym 4,3 tys. m2 powierzchni wystawienniczej. Jedną trzecią przyszłego budynku zajmie wystawa główna, podzielona na siedem części (galerii), które pokażą historię Żydów w Polsce od wczesnego średniowiecza, przez kolejne stulecia — po czasy współczesne. Wystawa będzie angażowała zwiedzających na poziomie emocjonalnym i intelektualnym, pozwoli doświadczyć i zrozumieć dzieje, bogactwo żydowskiej kultury oraz wyjątkowość polsko-żydowskiej kultury. Muzeum jest wspólną instytucja kultury: Miasta Stołecznego Warszawy, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Stowarzyszenia ŻIH oraz darczyńców i przyjaciół z całego świata. Więcej informacji: www.jewishmuseum.org.pl